#HeryerdenEğitim

Esnek kaplinlerin hizasızlığı tolere etmek için dizayn edildiği doğrudur. Ancak kaplinin hizasızlığından kaynaklanan tepki kuvvetleri sonucu şaftlara uygulanan yük ve buna bağlı olarak rulman ve sızdırmazlık elemanlarına binen yükler önemli miktarda artar. Örneğin 445 mm’lik bir vulkan kaplin azami 6 mm offset hizasızlık için dizayn edilmiştir ve 600 rpm’de çalışırken her mm’lik kaçıklık için 1.2 kN tepki kuvveti üretir. 
 
Rulmanlar

Rulmanlar, temiz yağlama ve sabit fakat kısıtlı çalışma sıcaklığında çalışması için hassas olarak üretilmiş bileşenlerdir. 0.005 mm’lik doğrulukla üretilen bileşenler:

• Hizasızlık yüzünden artan sıcaklıklarda uzun süre çalışmaya dayanamazlar.

• Mekanik sızdırmazlık elemanlarının arızalanması sonucu içeri kaçan pislik, toz, metal tozu ya da diğer objelere dayanamazlar. 

• Uzun süreler boyunca, hizasızlıktan kaynaklı eksenel yükler altında çalışmak için üretilmemişlerdir. 
 
Hizasızlık sonucu direkt rulmanların kendisinin arızalanmasına ek olarak, sızdırmazlık elemanları arızalandığında da rulmanlar yerinden sökülür, bazı durumlarda geri takılabilirler fakat çoğunlukla değiştirilmeleri gerekir. Sökme ve geri takma işlemi bile tek başına rulman arızasına sebep olabilir. Çoğu pompa üreticisi ve tamircisi, bozulmuş bir pompayı onarırken, rulmana verilebilecek ufak hasarlar (montajdan sonra hızla kötüleşecek) gözden kaçabileceğinden, rulmanın durumuna bakılmaksızın değiştirilmesini önerirler. 
 
Sızdırmazlık Elemanları

Şaftlar hizasızken, artan şaft yükünden dolayı sızdırmazlık elemanlarının aşınması hızlanır. Sızdırmazlık elemanları toplam pompa maliyetinin üçte birini bulabilecek kadar pahalı elemanlardır. Kötü montaj ve hizasızlık sızdırmazlık elemanlarının ömrünü oldukça düşürür. Sızdırmazlık elemanları hizasızlık durumunu tolere edemezler; sürtünme, artan sıcaklık, içeri pislik kaçması bu pahalı bileşenlere hızlıca zarar verir. Sızdırmazlık elemanları arızası kabus gibidir, çok az belirti gösterir ya da hiç belirti göstermez. Hizasızlık yüzünden oluşan tesis duruşu, sızdırmazlık elemanları değişim maliyeti, pompa tamir masrafı, rulman değişimi gibi sonuçları olan sızdırmazlık elemanları arızası pahalı ve gereksiz bir problemdir. 
 
Makine Vibrasyonu

Hizasızlık ile makine vibrasyonu artar. Yüksek vibrasyon makine bileşenlerin yorgunluğuna ve sonuç olarak erken makine arızasına sebep olur.
 
 
 
Hassas şaft hizalamanın faydaları

Hassas şaft hizalama uygulamalarını benimsemenin faydaları; tesis üretim güvenilirliğini sağlayan, makine işletme ömürlerinin uzamasıyla başlar. Doğru şekilde hizalanmış makineler aşağıdaki sonuçları doğurur.

• Gelişmiş tesis işletme ömrü ve güvenilirliği

• Rulman ve sızdırmazlık elemanları gibi yedek parça maliyetlerinin azalması

• Bakım işgücü maliyetlerinin azalması

• Tesis üretim emre amadeliğinin artması

• Tesis durması yüzünden yaşanan üretim kaybının azalması

• Tesisin durma ihtiyacının azalması

• Tesis işletme güvenliğinin artması

• Enerji tüketim maliyetlerinin azalması

• Üretime ihtiyaç duyulduğunda tesisin tam kapasite çalışmasını    sağlaması

• Daha iyi işletme uygulamaları ve sonuçları doğrultusunda, daha uygun tesis sigorta oranları 
 
Hizasızlık belirtileri

Çalışan makinelerde hizasızlığı tespit edebilmek genellikle kolay değildir. Şafttan şafta iletilen radyal kuvvetleri dışarıdan ölçmek oldukça zordur. Vibrasyon analiz ya da kızılötesi termografi kullanılarak, yüksek vibrasyon ve fazla ısınma gibi öncül belirtileri tespit etmek mümkündür. Bu tarz ekipmanları kullanmadan da hizasızlığı vurgulayan ikincil makine problemleri tespit edilebilir.

•   Gevşek veya kırık temel cıvataları

•   Gevşek şim desteleri

•   Rulman sızdırmazlık elemanlarından dışarı yağ sızması

•   Gevşek veya kırık kaplin cıvataları

• Benzer makine parçalarından bazılarının daha az vibrasyonlu çalışması ya da daha uzun işletme ömrüne sahip olması 
• Kaplin arıza veya aşınmasının normalden yüksek oranda olması

• Kaplin korumalarının içinde aşırı yağ olması

• Şaftların rulmana veya kaplin merkezine yakın yerlerde çatlaması ya da kırılması İyi seviyede şaft hizalama uygulaması döner makinelerin bakımında anahtar strateji olmalıdır. İyi hizalanmış bir makine tesis için güvenilir bir varlıktır. İhtiyaç duyulduğunda yarı yolda bırakmaz ve daha az planlı (ya da plansız) bakıma ihtiyaç duyar. Sonraki bölümde bazı spesifik örneklerle şaft hizalamanın ne kadar ciddi miktarda tasarruf sağlayacağını göreceğiz. Ayrıca bu kitapçığın sonraki bölümünde şaft hizalama için kullanılabilecek çeşitli metotlar göreceğiz.