#HeryerdenEğitim
TİTREŞİM SÖZLÜĞÜ
1.Titreşim:
Cisimlerin sabit bir referans eksene veya stabil bulunduğu pozisyona göre tekrarlanan hareketidir (salınımıdır).
2.Titreşim Analizi:
-
Makinenin durumunun değişip değişmediğini izler.
-
Makinenin durumunu sınıflandırmaya yarar.
-
Makinede oluşan arızayı bulmaya yardım eder.
3.Frekans:
Periyodik olarak tekrarlanan bir olayın birim zamandaki tekrarlanma sayısıdır. Birimi CPM veya Hertz’dir.
4.RPM (CPM) = Dakikadaki dönüş (salınım) sayısıdır.
5.Hertz = Saniyedeki dönüş (salınım) sayısıdır.
6.RPM (CPM) ile Hertz arasındaki ilişki:
HERTZ = RPM\60
7.Periyot:
Periyodik olarak tekrarlanan bir olayın tamamlanma süresidir.
Birimi saniyedir.
8.Frekans ve Periyot arasındaki ilişki:
9.FREKANS(HZ)=1\Periyot(sn)
10.ŞAFT DÖNÜŞ HIZI(1X)=RPM\60
Ekipmanın dönüş devrinin 60’ a bölünmesiyle bulunur.
11.Genlik:
Titreşimin şiddetinin bir ölçüsüdür. RMS, 0-P, P-P gibi değerlerle ifade edilir.
12.RMS (Root Mean Square) :
Sinyalin enerjisinin ne düzeyde olduğunu gösterir. Sinüs sinyalinde 0-P değerinin 0.707 katı şeklinde bulunur.
RMS=0,707*0-P (Sadece sinüs sinyali için )
13.O-P = Titreşimin, genlik ekseninde 0 noktası ile aldığı maksimum değer arasındaki farktır.
14.P-P = Titreşimin, genlik ekseninde aldığı minimum ve maksimum değer arasındaki farktır. Sadece sinüs sinyali için, 0-P değerinin iki katıdır.
15. Crest Factor:
Toplanan titreşim sinyalinin, darbe içerip içermediğini kolayca anlamamızı sağlayan bir metriktir.
Crest factor=O-P\RMS
16.Overlap:
Ortalama yapılırken, alınan her bir set ortalama ölçümünün zaman verisini, diğer veri setlerinde, önceden belirlenen bir yüzdesi olarak kullanımına denilmektedir. Böylece toplanan zaman sinyalleri üstüste bindirilmiş ve bu şekilde topolam ölçüm süresi kısalmış olur.
En fazla %67 oranında seçilebilir.
17.Ölçüm aralığı (dinamik aralık):
Ölçüm aralığı spektrumdaki en yüksek genlik değerinin, en düşük genlik değerine oranıdır.
18.Pencere fonksiyonu:
Spektrum oluşturulurken meydana gelen sızıntı problemini önlemek için kullanılan fonksiyondur.
19.Fmin :
Spektrumda görebileceğiniz minimum frekans değeridir.
20.Fmax :
Spektrumda görülen maksimum frekans değeridir. Frekans değeri maksimum olan arıza frekansının en az 3,5, 4 katı olarak seçilir.
21.Line sayısı:
Spektrumun oluşturulması için kullanılan veri noktası sayısıdır. Fmax değeri ile birlikte spektrum frekans çözünürlüğünü etkilemektedir.
Δf=Fmax\LINE
22.Ölçüm süresi:
Ölçüm süresi = 1\Δf=LINE\Fmax
23.Lineer Ortalama
Alınan spektrumlardaki, gürültünün etkisinin azaltılması için kullanılan bir ortalama tipidir.
24.Sensörler
a.Yer değiştirme sensörü :
Şaft yüzeyi ile yatak iç yüzeyi arasındaki relatif titreşimin ölçülmesi için kullanılan sensör tipidir. SI ölçüm standartında birimi mikron, emperyal standartında Mils’tir.
b.Hız Sensörü :
Orta frekans bölgeleri için kullanılan sensördür. SI ölçüm standartında birimi mm/s, emperyal standartında inch/s’dir.
c.İvme Sensörü :
Yüksek frekans bölgeleri ve darbe oluşturan arızaların tespiti için kullanılan sensördür.
İçindeki piezoelektrik yapısı sayesinde daha dayanıklı ve daha uzun ömürlüdür. SI ölçüm standartında birimi g veya m/s^2, emperyal standartında g’dir.
25.ISO 10816-3 :
Endüstriyel ekipmanların, yataklarından alınan titreşim ölçümleri ile durumlarının tayini için kullanılan ISO standartıdır. Hem rutin ölçümlerde hem de kabul testlerinde başlangıç seviyesinde değerlendirme yapılmasını sağlamaktadır.
26.FFT :
Hızlı fourier transformu algoritmasını belirtmek için kullanılan kısaltmadır.
27.Toplam Değer Ölçümleri:
Toplam değer ölçümleri, alınan ölçümün tipine göre tüm frekans aralığındaki titreşimlerin birleşimini tek bir değer olarak veren ölçüm yöntemidir.
28.Yerdeğiştirme:
Titreşim yapan yüzeyin fiziksel olarak yaptığı hareket miktarıdır (mesafe cinsinden). Birimi “mikron” şeklinde ifade edilir.
29.Hız:
Birim zamanda yapılan yer değiştirme miktarıdır. Birimi mm\s şeklinde ifade edilir.
30.İvme:
Birim zamandaki hızın değişim oranıdır. Birimi m/s2 veya g şeklinde ifade edilir.
31. Şok Darbesi (Shock Pulse):
Rulmanın durumunu izlemek için kullanılan bir yöntemdir.
Halı değeri ve maximum değer olarak iki değer verir. Halı değerinde meydana gelen yükselme rulmanda yağsızlık olabileceğini, maximum değerdeki yükselme rulmanın arızalı olabileceğine işaret olabilir.
32.Hız:
Rpm ölçümü için kullanılır. Trigger sensörün takılı olması gereklidir.
33.Sıcaklık:
PT100 sensör yardımıyla sıcaklık ölçümü yapılan ölçüm görevidir.
34.Faz Farkı:
İki aynı frekanstaki sinyalin, tepe noktaları arasındaki zaman (açı) farkı olarak tanımlanabilir.
İleri Ölçümler
35.Yörünge :
Şaftın ekseninin dönüşünü izlemek için kullanılan ölçümlerdir.
Ekipmanın devir bilgisi gerektiği için trigger sensörün takılı olması gerekmektedir.
36.Filtrelenmemiş yörünge :
Şaft ekseninin dönüşünü izlemek için kullanılan ölçümlerdir.
Trigger sensörün takılı olması gerekmemektedir.
37.Genlik /FFT coastdown / RMS Coastdown:
Makine çalıştırılırken ya da durdurulurken ölçülen her RPM’e karşılık gelen titreşimlerin genlik ve RMS değerlerini ölçerek doğal frekans bölgelerini belirlememizi sağlayan bir yöntemdir.
38.Şaft Park Pozisyonu :
Şaftın merkezinin x ve y eksenlerine göre konumunu belirmemizi sağlayan bir yöntemdir. Böylece şaftın, yatak içerisindeki anlık pozisyonunu izleyebiliriz.
39.Darbe testi :
Uygulanan darbenin etkisiyle ekipmandaki doğal frekans bölgelerini tespit etmek için kullanılan ölçüm yöntemidir.
40.Zarf Spektrumu :
Özel filtreleme yöntemleriyle, darbe yaratan arızaların oluşturduğu titreşimleri görmemizi sağlayan spektrumlardır.
41.Cepstrum :
Darbeleri net bir şekilde görebilmemize olanak sağlayan farklı bir analiz yöntemidir. Özellikle dişli kutusu analizlerinde kullanılır.
42.Diş Birleşme Frekansı (GMF) :
Diş Birleşme Frekansı = Diş sayısı * Şaft dönüş hızı
43.Harmonikler :
Spektrumda bir frekanstaki sinyalin, farklı genliklerdeki katları şeklinde oluşan titreşim karakteristiğine harmonik adı verilmektedir
44.Yanbantlar :
Spektrumda yan bant oluşumu, bir genlik modülasyonu durumunun varlığını işaret etmektedir. Genlik modülasyonu, genliğin periyodik olarak artıp azalması durumudur.
45.Balansızlık :
Balansızlık rotor ağırlık merkezinin, geometrik dönüş ekseni üzerinde olmaması durumunda oluşan bir durumdur.
46.Hizasızlık :
Şaft hizasızlığı, en çok görülen arıza çeşitlerinden biridir. Basit olarak şaft hizasızlığı, makine dizisindeki iki makinenin şaft eksenlerinin, aynı çizgi üzerinde olmaması olarak tanımlanır.
47.Rulman arızaları :
Rulman arızaları, dört farklı şekilde oluşmaktadır. Bunlar görülme sıklığına göre dış bilezik, iç bilezik, bilya ve kafes arızalarıdır. Her bir arıza farklı frekansta titreşim oluşturur. Arıza frekansları asenkron frekans bölgesinde oluşur.
48.Rezonans :
Makinenin doğal frekansıyla çalışma frekanslarının çakışması sonucu oluşur.
49.Yapısal gevşeklik :
Yapısal gevşeklik, makinenin bir yönde, diğer yönlere göre daha fazla titreşmesine denmektedir. Bu durum ekipmanın rijitliğinin her yönde farklı seviyelerde olması nedeniyle oluşmaktadır.
50.Yatak gevşekliği :
Rulmanlı yataklarda bilya ile bilezikler arasında, kaymalı yataklarda şaft ile yatak iç yüzeyi arasında çok fazla boşluk olduğu zaman, yatak gevşekliği problemi oluşur. Spektrumda dönüş frekansı harmonikleri ve zaman dalga formunda darbe görünümü sergiler.